Το κόσμημα είναι η συνάντηση της ύλης και του χρόνου. Καμωμένο από τα 4 στοιχεία της φύσης, γη, νερό, φωτιά κι αέρα, και σφυρηλατημένο στη διάσταση του χειροπιαστού κόσμου μέσα από την υψηλή ανθρώπινη διάνοια και τεχνική, το κόσμημα – προτού να είναι ένα διακοσμητικό στοιχείο – είναι ένα μαγικό σύμβολο τελειότητας και αφθαρσίας. Είναι το κομμάτι της δουλεμένης φύσης, ένα κομμάτι φωτός, που ο άνθρωπος φέρει πάνω του ή το δωρίζει σε άλλους. Γι’ αυτό και η προσφορά ενός κοσμήματος συγκινεί πάντοτε με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο: είναι μια πράξη μετάδοσης του απόλυτου φωτός.

Από την αυγή του χρόνου, ο γεωγραφικός χώρος της Ελλάδας γέννησε και ανέπτυξε μια από τις σημαντικότερες παραδόσεις κοσμηματοποιίας του αρχαίου κόσμου, κι αυτό γιατί η επινόηση και ο σχεδιασμός κοσμημάτων είναι άρρηκτα συνυφασμένοι με το ίδιο το φαινόμενο του πολιτισμού. Ήδη 25 αιώνες πριν την κατασκευή του Παρθενώνα, οι κάτοικοι του Αιγαίου επινοούσαν εκλεπτυσμένες φόρμες και δούλευαν ευγενή υλικά κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αποτυπώνουν συμπυκνωμένη όλη την ουσία της φύσης και του κόσμου πάνω σε αντικείμενα που τους έμελλε να ζήσουν για πάντα. Επίσης, επινοούσαν θεούς κατασκευαστές, κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση των δικών τους αρχέγονων κατασκευαστικών πρακτικών, όπως τον Ήφαιστο, θεό της μεταλλοτεχνίας, που ο Όμηρος βάζει να κατασκευάζει την ασπίδα του Αχιλλέα, τον χρυσό θώρακα του Ηρακλή και το νυφικό διάδημα της Αριάδνης. Τα σφυρήλατα χρυσά κοσμήματα της Μυκηναϊκής περιόδου αφήνουν άναυδους τους αρχαιολόγους που τα ξαναφέρνουν στο φως τρεις χιλιετίες μετά την κατασκευή τους, καθώς το περίτεχνα σμιλεμένο χρυσάφι του Άργους και της Τίρυνθας έξαφνα λάμπει και πάλι σα να πρωτοδουλεύτηκε  χθες.

Η επιθυμία της Κωνσταντίνας Ζολώτα να κατευθύνει το γιο της προς την πολυμάθεια και την επιστημοσύνη θα νικήσει την επιθυμία του Ευθύμιου Ζολώτα να μεταλαμπαδεύσει την τέχνη του στον μονάκριβο γιο τους. Μόλις 24 χρονών, καταλαμβάνει την πρώτη του έδρα στο οικονομικό δίκαιο του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης. Εκτός από καθηγητής, αποτελεί κεντρικό πρόσωπο της οικονομικής και πολιτικής ζωής της χώρας, διοικώντας την Τράπεζα της Ελλάδος για πάνω από 25 χρόνια και φτάνοντας μέχρι και το πρωθυπουργικό αξίωμα το 1990. Είναι ένας άνθρωπος με σπάνια μόρφωση, βαθιά γνώση των ελληνικών γραμμάτων και υψηλό όραμα για τον ελληνισμό. 

Ο Ξενοφών Ζολώτας ωστόσο, ακολουθεί παράλληλα και το πάθος του για το κόσμημα που του έχει εμφυσήσει ο πατέρας του, για τον οποίο τρέφει ένα βαθύ θαυμασμό μαζί με σεβασμό, και καταπιάνεται με πάθος στην οικογενειακή επιχείρηση. Προς το τέλος της δεκαετίας του '50, αποφασίζει να τοποθετήσει το σήμα ZOLOTAS, παραπλεύρως με τις μεγάλες γαλλικές και αμερικανικές φίρμες. Γι’ αυτόν, η τέχνη της χρυσοχοΐας οφείλει να μετατραπεί σε μια αποστολή παγκόσμιας ανάδειξης του ελληνικού πνεύματος. Πρόκειται για μια έμπνευση που προέρχεται κατευθείαν από την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά και η οποία ενώνεται με μια καινούργια τεχνοτροπία, συμβίωση των παλαιών τεχνικών και της αυθεντικής τεχνογνωσίας, που φυτρώνει στα χέρια των τεχνιτών του οίκου. 

Μαζί με τη γυναίκα του Καλλιρόη (εξέχον μέλος της ελληνική αριστοκρατίας της Νέας Υόρκης) που θα γίνει μούσα του και αφορμή να δημιουργηθούν μυθικά κοσμήματα, θα κατορθώσει να ταυτίσει τον οίκο με την ίδια την αίγλη του ελληνισμού, φροντίζοντας να συνάψει αποκλειστική συνεργασία με τα αρχαιολογικά μουσεία της Ελλάδας στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Όλα τα θρυλικά μοτίβα, από τους λέοντες των Μυκηνών και το άστρο της Βεργίνας, μέχρι τα χρυσοποίκιλτα βυζαντινά ενδύματα των ψηφιδωτών της Ραβέννας, ξαναπαίρνουν ζωή και φοριούνται από σπουδαίες προσωπικότητες σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Καθ’ όλη τη δεκαετία του 1960, οι χρυσές κλωστές του οίκου Zolotas αγκαλιάζουν τα γυναικεία άκρα, και τα φτερωτά σχήματα των σχεδίων του μεταμορφώνουν τις γυναίκες σε σύγχρονες θεότητες. Ο κατάλογος των μεγάλων ονομάτων που γοητεύονται από τις δημιουργίες του αποτελεί το ίδιο το αισθητικό αποτύπωμα της εποχής: Αριστοτέλης Ωνάσης, ζεύγος Κέννεντυ, Ρόμυ Σνάιντερ, Ελίζαμπεθ Τέυλορ, Μαρία Κάλλας…

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο ήδη παγκόσμια καταξιωμένος οίκος εγκαθίσταται και στο Παρίσι. Μεγάλοι δημιουργοί από διάφορους καλλιτεχνικούς ορίζοντες εμπνέονται από τη φιλοσοφία της νέας ελληνικής κοσμηματοποιίας και συνασπίζονται γύρω από το όραμά της. 

• Ο χώρος των εικαστικών τεχνών ανταποκρίνεται με ενθουσιασμό σ’ αυτό το νέο ρεύμα, και οι δημιουργίες των ιδιαίτερων «μαγνητικών κοσμημάτων» του κορυφαίου Έλληνα γλύπτη Τάκη, με τα μαργαριτάρια που αλλάζουν θέση ανάλογα με τη θερμοκρασία του σώματος, ή τα καλαίσθητα χαρακτικά «γούρια» του καταξιωμένου ζωγράφου Αλέκου Φασιανού, αφήνουν εποχή.  

• Μια ακόμη εμβληματική συνεργασία αυτής της περιόδου προσθέτει στις συλλογές του οίκου τις λεπτές δημιουργίες της γλύπτριας Κλωντ Λαλάν. Το χρώμα του χρυσού χύνεται πάνω στις καλαίσθητες επιφάνειες των δάφνινων φύλλων, που μεταμορφώνονται σε μακριά κολιέ, συνοδεύουν ζώνες και διακοσμούν χρυσές αλυσίδες για τον αστράγαλο. Η μεσογειακή δάφνη αγκαλιάζει και πάλι τον κόσμο. 

Η ανερχόμενη σχεδιάστρια Παλόμα Πικάσο, κόρη του μεγάλου Πάμπλο, δημιουργεί μια περιορισμένη συλλογή από μοναδικά περιδέραια και βραχιόλια στο σχήμα πετάλων μαργαρίτας καθώς και βραχιόλια με τις διαφορετικές όψεις της σελήνης. Οι εμπνεύσεις της νεαρής δημιουργού παντρεύονται ιδανικά με την παραδοσιακή τεχνογνωσία των εξειδικευμένων χρυσοχόων, οδηγώντας το εγχείρημα σε συναρπαστικά αποτελέσματα: είναι ταυτόχρονα τα πρώτα, πιο ζωντανά σχέδια κοσμημάτων της Παλόμα Πικάσο, και η σηματοδότηση μιας καινούριας εποχής για τον οίκο Zolotas.

Η συνεργασία που αποτέλεσε πραγματική ανατροπή για τα δεδομένα της σύγχρονης κοσμηματοποιϊας είναι αυτή με το Νεοϋορκέζο σχεδιαστή Ρόναλντ Μακ Νάμερ. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, ο Μακ Νάμερ – που μέχρι πρότεινος σχεδίαζε για τον οίκο Tiffany’s – αποδέχεται την πρόσκληση του Ζολώτα να γίνει ο βασικός εμπνευστής της νέας συλλογής. Ταξιδεύει στην Ελλάδα και γοητεύεται αμέσως από τις παραδοσιακές τεχνικές των εργαστηρίων και την μοναδική αισθητική των ελληνικών μοτίβων. Συλλαμβάνοντας απολύτως το ιδιαίτερο όραμα του οίκου, σύντομα γίνεται ο πιο ένθερμος υποστηρικτής του. Επισκέπτεται καθημερινά τα ατελιέ, τις συλλογές και τα μουσεία, διδάσκει και διδάσκεται, και γίνεται ένας σχεδιαστής – τεχνίτης συμμετέχοντας με πάθος σε όλα τα στάδια της παραγωγής του κοσμήματος. Σύντομα πρόκειται να καταστεί η «ψυχή» του οίκου Zolotas. 

Τοποθετώντας τον όγκο και τη φόρμα στο κέντρο των αναζητήσεών του, ο Αμερικάνος επινοεί κοσμήματα αρχιτεκτονικής έμπνευσης, βασισμένα στα χαρακτηριστικά των τριών βασικών αρχιτεκτονικών ρυθμών της αρχαίας Ελλάδας: δωρικού, ιωνικού  και κορινθιακού. Ο μαίανδρος και η σπείρα ξαναβρίσκουν ένα σύγχρονο νήμα πλαστικότητας προσαρμόζοντας τα αρχέγονα μοτίβα τους σε λαμπρές δημιουργίες από χρυσό 22 καρατίων, συχνά σφυρήλατο.

Το πάθος του Ρόναλντ Μακ Νάμερ για το θέατρο – στη Νέα Υόρκη ήταν από τους σημαντικότερους σχεδιαστές σκηνικών κοστουμιών και κοσμημάτων, οδηγεί το αστείρευτο ενδιαφέρον του προς το αρχαίο ελληνικό δράμα.  Τα κοσμήματα που σχεδιάζει για την Ειρήνη Παππά στο ρόλο της σαιξπηρικής Κλεοπάτρας, συνοδεύουν στην εντέλεια τη θριαμβευτική ιερατική ερμηνεία της μεγάλης ηθοποιού στο Ηρώδειο το 1979.

Ο 21ος αιώνας βρίσκει τον οίκο Zolotas  στο κατώφλι νέων προκλήσεων. Η παγκοσμιοποίηση φέρνει νέες εμπνεύσεις και το σύγχρονο κόσμημα φέρει καινοτόμα χαρακτηριστικά. Απαντώντας στις προκλήσεις αυτές, οι τεχνίτες του οίκου δημιουργούν κοσμήματα που εξελίσσουν τις φόρμες τους παραμένοντας πιστοί στην ιδιαίτερή τους παράδοση. Σύγχρονες συλλογές, όπως η ENTASIS – με κοσμήματα εμπνευσμένα από το δωρικό ρυθμό σε ματ χρυσό 18 καρατίων, με ή χωρίς διαμάντια -, εξακολουθούν να ενσαρκώνουν απόλυτα αυτή τη διαχρονική τεχνική και αισθητική απαίτηση.

Το 2009, ο ZOLOTAS σηματοδοτεί δυναμικά μια στυλιστική εξέλιξη στις συλλογές του συνεργαζόμενος με τη γλύπτρια Νιζά Σεβενμάν. Οι μικρο-γλυπτικές εμπνεύσεις της Γαλλίδας δημιουργού αποτελούν την επιτομή αυτής της νέας εποχής. Οι μακρόστενες ανθρωπόμορφες φιγούρες της Σεβενμάν ενώνονται και χορεύουν κυκλικά, ή στέκονται όρθια σαν άλλα κυκλαδικά ειδώλια, ιερατικές, παντοτινές μορφές του Αιγαίου πελάγους. Αυτή η περιορισμένη αριθμού συλλογή, αποτυπώνει τη διαχρονική ανθρωποκεντρική διάσταση του ελληνικού πολιτισμού.

Διατηρώντας τον οικογενειακό του χαρακτήρα που αποτελεί μέρος της επιτυχίας του και συνεχίζοντας με σταθερή πορεία προς την συνέχιση της παράδοσής του, ο οίκος Zolotas βρίσκεται στην πρώτη γραμμή μιας κληρονομιάς χιλιάδων ετών.

Έχοντας τελειώσει τις σπουδές του στην κοσμηματοποιία στο Παρίσι, το 2009 ο Γιώργος Παπαλέξης αναλαμβάνει το ρόλο του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή, αντλώντας έμπνευση από την πορεία και την προσωπικότητα του ιδρυτή του οίκου.

Γνωρίζοντας πολύ καλά τη στιλιστική δύναμη και τη φρενήρη δημιουργικότητα του οίκου, αναλαμβάνει να αναδιαμορφώσει την εικόνα του σεβόμενος πάντα τη μοναδική του ταυτότητα. Επαναφέρει παλαιούς κώδικες, δίνοντας έμφαση σε θεματικές εμπνεύσεις που προέρχονται από αρχιτεκτονικούς ρυθμούς. Το διαμάντι κυριαρχεί στις νέες συλλογές και δημιουργούνται νέες συλλογές σε κίτρινο, λευκό, μαύρο και ροζ χρυσό.